1 september 1937, Denekamp
‘Gut Jontef’. Het is Pesach en ik heb het de afgelopen dagen vele malen gezegd. Gut Jontef is Jiddisj voor ‘prettige feestdagen’. Jontef komt van Het Hebreeuwse ‘jamim tovim’, letterlijk de goede dagen. Denk aan ons populair-Nederlandse woord ’tof’.
En iedere keer dat ik Gut Jontef zei dacht ik aan Else en Joke en aan de foto die Else in het najaar van 1937 vanuit Denekamp naar mijn grootouders Löwenhardt aan de Herman Heijermansstraat in Goor stuurde. Julia Löwenhardt-ten Brink was de oudste zuster van Else’s man Mauritz ten Brink. De trotse moeder Else Frank, in 1934 met Mauritz ten Brink getrouwd, stuurde ter gelegenheid van de Hoge Feestdagen een foto van haar jongste kind en eerste dochter Johanna, geboren op 15 maart 1937. Op de tekstzijde van de kaart schreef ze
Viele Grüsse und recht Gut Jontef wünscht Euch Eure Joke.
Jullie Joke wenst U heel prettige feestdagen…
Else heeft meer geschreven – maar helaas is een strook van ongeveer een vijfde van de fotokaart, juist boven de kinderwagenkap, ervan afgesneden. Op de tekstzijde zijn slechts enkele pennestreken van milimetergrootte zichtbaar. Toch is het een belangrijk document. Het bewijst dat de Hoge Feestdagen, Rosj Hasjana (Nieuwjaar) en Jom Kippoer (Grote Verzoendag), voor Else én voor Julia en Adolf Löwenhardt-ten Brink betekenis hadden. Rosj Hasjana begon in 1937 na zonsondergang op 5 september. In het poststempel op de 4-cent zegel zijn alleen ‘DENEKA..’ en ‘1937’ leesbaar. Ik heb de kaart daarom op 1 september gedateerd.
John Löwenhardt, 31 maart 2013
