• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar

Löwenhardt Foundation

Over de geschiedenis van vier families

  • Home
  • De stichting
  • Kunst
  • Exposities
  • Fotoalbum
  • In druk
  • Contact

Herman Weijl

Zoals het Joodse klokje tikt…

16 oktober 2022 by John Löwenhardt Reageer

Toespraak in de Dierense sjoel op Simchat Tora 5783

Simchat Tora, het einde gaat over in het begin. Vanzelfsprekend. Want voor ons Joden is de tijd open. We wachten op de Messias, hij komt, beslist! Maar het kan, het zál wel tot St Juttemis duren, tot de kalveren op het ijs dansen. 

Rabbijn Jonathan Sachs zaliger zei het twee jaren geleden zó in zijn commentaar op Simchat Tora: 

“Het verhaal van de Joden eindigt zonder einde. Het sluit af zonder slot.” 

Mozes mag van de Almachtige, de Altijdbestaande, zijn levenswerk niet ‘afmaken’, voltooien, door zijn volk het beloofde land binnen te voeren. Hij heeft hen Egypte uitgevoerd, dwars door de Rietzee. Hij heeft de stenen tafelen overgebracht van God naar het mokkende volk. Hij heeft het volk een generatie lang door de woestijn gevoerd – maar uiteindelijk mag hij het beloofde land alleen zien vanaf de berg Newo. 

En dan sterft hij, 120 jaar oud, op bevel van de Eeuwige. 

“Nooit meer stond er in Israel een profeet op als Mosjé, met wie de Eeuwige in direkt kontakt omging”, van aangezicht tot aangezicht, fun ponem zu ponem – zo luidt de op twee na laatste zin van Tora.  

Kijken mag, maar aankomen niet. 

Dat gold voor Mozes, de leider, de uitverkorene, de middle-man tussen de Almachtige en het gewone volk. Zélfs deze profeet-zonder-weerga mocht van de Altijdaanwezige zijn werk niet voltooien om vervolgens op zijn lauweren te rusten. 

Voor ons Joden is de tijd niet een rechte lijn, niet een cyclus die leidt tot herstel van het oude en vertrouwde, van begin tot aan een zeker einde. Het jodendom breekt radicaal met de mythische, cyclische tijdsopvatting. In plaats daarvan, aldus Sachs, is tijd de arena van menselijke groei. We kunnen de toekomst niet voorspellen of voorzien omdat ze afhangt van ons eigen handelen. Tijd is voor ons als een spiraal. 

Wanneer Mozes aan God vraagt hoe Hij heet, antwoordt deze: ‘Ik ben wat zal zijn’. Zo is God, in de woorden van  Sachs, ‘de oproep van de toekomst naar het heden, van de bestemming naar ons die nog onderweg zijn’.

Over een jaar is het weer Simchat Tora, maar de wereld waarin zal anders zijn, hopelijk veel of tenminste iets beter. Dat hangt óók van ons eigen handelen af. Als het goed is, zitten we in een opgaande spiraal.

Onze voorvaderen bevinden zich lager in die spiraal en de relatie met hen is misschien wel de centrale as van onze cultuur. Voor mij is die relatie – hervonden relatie – essentieel. Vandaag kijk ik 115 jaren terug in de tijd. 

Herman Weijl, mijn overgrootvader van moeders kant, had op Simchat Tora van het jaar 5668 de kowed chatan beresjiet te zijn in de Oldenzaalse sjoel. Hij mocht de eerste woorden over de schepping van de wereld uitspreken. 

Herman Weijl plaatste mede namens zijn vrouw Jansje een grote advertentie in het landelijke NIW waarin hij het kerkbestuur in koeienletters ‘hartelijk dank’ betuigde. 

Daaronder de zuunige woorden ‘Geen receptie’. Ik denk dat ik mijn eretaak van vanavond niet aan de grote Joodse klok zal hangen – maar mijn dank aan het bestuur is niet minder groot. En mede namens de bruid beloof ik u: straks is er wél een receptie.

NIW 27 september 1907

Jonathan Sachs, ‘Een eind zonder eind’, commentaar bij Simchat Tora 5781, 2020 (10 oktober, 22 Tisjri), vertaald door Channa Kistemaker. Levisson.nl

Categorie: Dieren, Oldenzaal Tags: Herman Weijl

Twee Hermannen

31 augustus 2020 by John Löwenhardt

Lefmann Weijl, 1817-1888

Herman (Heiman) Weijl was één van mijn vier overgrootvaders. Alle vier waren Joodse slagers: Izaäk de Leeuw Azn. (1862-1941) in Almelo, Isaäk ten Brink Mzn. (1858-1943) in Denekamp, Levi Löwenhardt (1840-?) in Hemer, Duitsland en Herman Weijl in Oldenzaal. Van Levi weet ik nog steeds niet waar en wanneer hij is overleden, voor Herman Weijl is die vraag na lange jaren opgehelderd… daarover gaat dit verhaal.

[Lees meer…] overTwee Hermannen

Categorie: Assen, Den Haag, Oldenzaal, Wassenaar Tags: Calman Weijl, Herman Weijl, Hetty Frankfort-Weijl, Jansje Weijl-Poortje, Lefmann Weijl, Louis Weijl, Louisa de Leeuw-Weijl, Rika Groenberg

Sefer Sjeni

26 december 2019 by John Löwenhardt Reageer

Het zilveren plaatje heeft de omvang van een visitekaartje, maar dikker. Martin, vandaag de gabbaj die de rabbijn assisteert, heeft het me aangereikt. Het is bijna tijd voor de Toralezing, hij verdeelt het stapeltje plaatjes over de mannen in sjoel. Twee woorden Hebreeuws, ik lees SFR SJN, sefer sjeni. Tweede Torarol.

[Lees meer…] overSefer Sjeni

Categorie: Haarlem, Oldenzaal Tags: Herman Weijl

Bruidegomsgeld

1 december 2015 by John Löwenhardt

DE CHOPPE VAN MIJN GROOTOUDERS

Veehandelaar Herman Weijl is een gezien man in de kille van Oldenzaal. Hij is één van de ‘Parnessiem’, leden van het bestuur van de Joodse gemeente. Hij heeft een gereserveerde stoel in de synagoge, in het midden van rij 7. Het is 19 november 1914, Herman is negenenvijftig jaar en eenentwintig jaar getrouwd met Jansje Poortje uit Muntendam. Zij hebben twee kinderen gekregen, Louisa Mathilda in juli 1894 en Louis in mei 1897. Louisa trouwt deze donderdag met Arnold de Leeuw, een achtentwintigjarige veehandelaar uit Almelo. Burgemeester Nicolaus Xaverius Theodorus Maria Vos de Wael leidt de plechtigheid op het Oldenzaalse stadhuis. [Lees meer…] overBruidegomsgeld

Categorie: Oldenzaal Tags: Arnold de Leeuw, Bella Weijl-de Leeuw, Herman Weijl, Louisa de Leeuw-Weijl, Maurits Weijl

In de navel van het heelal

3 september 2013 by John Löwenhardt 6 Reacties

Familieleden in Joodse organisaties

De Joodse Gemeente (kille) was – en is nog steeds – de organisatievorm van de plaatselijke Joodse bevolking. Hartog Beem noemde in zijn Verdwenen Mediene de kille voor het betalende lid ervan (de balboos) ‘de navel van het heelal’. 1  [Lees meer…] overIn de navel van het heelal

Noten / Footnotes
  1. H. Beem, De verdwenen mediene. Kol Hakohol Hakodousj Hazee. Amsterdam, Joachimsthal, 1950[↩]

Categorie: Almelo, Oldenzaal Tags: Abraham Marcus de Leeuw, Ansjel Oppenheimer, Bella Weijl-de Leeuw, Hartog Beem, Herman Weijl, Jansje Weijl-Poortje, Leo Weijl, Maurits Weijl, Mimi de Leeuw, Nettie Manasse-de Leeuw

Primaire Sidebar

Search

  • Nederlands
  • English
  • Deutsch

© 2023 | Löwenhardt Foundation