Eindelijk heeft hij een gezicht, Saly Löwenhardt: zoon van Isidor (1874-1942), broer van Julius, Else, Klara en Friedel. Saly, geboren in 1908 in Sterkrade in het Ruhrgebied, trouwde in 1937 in Rotterdam en woonde begin jaren ’40 in Arnhem waar hij met zijn vrouw Jeanne van Koppelen een dochtertje kreeg. Elly Löwenhardt werd op 30 juni 1942 in Arnhem geboren en bijna een jaar later met haar ouders in Sobibor vermoord.
Nooit had ik gedacht dat ik Saly nog eens aan zou treffen in het Amsterdamse Stadsarchief. Marie-José Keijzers zette mij op het spoor. Meer dan een jaar geleden plaatste ze, door mij onopgemerkt, deze foto van Salie op zijn pagina in het Joods Monument. De foto bleek afkomstig van Saly’s Amsterdamse marktkaart. Uit het Amsterdamse Stadsarchief ontving ik jaren later ook zijn kaart uit het register van tijdelijke verblijfsvergunningen. Deze kaart documenteert dat Saly op 4 april 1933 bij Gronau ons land binnenkwam. Hij woonde in Amsterdam eerst bij de familie Wertheim aan de Vechtstraat 53”, verhuisde korte tijd later naar de Swammerdamstraat 10”’ waar hij woonde bij banketbakker Salomon van Engel. Van Engel dreef een banketbakkerij aan de Commelinstraat 38.
Saly moest zich regelmatig melden bij de Vreemdelingenpolitie. Op 10 juli kreeg hij te horen dat hij nog twee weken in Nederland mocht blijven, “dan weg, tijd is voorbij” scheef de beambte op de kaart. Desalniettemin werd Saly’s tijdelijke verblijfsvergunning na 24 juli om de twee weken en later om de vier weken verlengd.
In deze periode arriveerde Saly’s oudere broer Julius (1902) in Amsterdam en nam eveneens zijn intrek bij Van Engel. Julius’ laatste adres in Duitsland was Gottliebstrasse 99 in Duisburg-Hamborn, op 10 september 1933 wandelde hij bij Zevenaar de grens over. Hij had vanuit Duitsland een Palestina Certificaat aangevraagd en wachtte in Amsterdam de uitreiking daarvan af. Vier maanden woonden Saly en Julius samen tot het certificaat op 16 januari 1934 werd uitgereikt en Julius uit Amsterdam naar Palestina vertrok. 1
Precies acht maanden na zijn aankomst in Nederland ontving de 25-jarige Saly zijn marktkaart voor de Albert Cuypmarkt in Amsterdam. Hij had een kraam met koek en banket en verkocht dus waarschijnlijk producten van, misschien wel voor, zijn huisbaas Salomon van Engel.
Maar veel succes had hij niet. Al enkele weken na uitreiking van zijn marktkaart vroeg de marktmeester hem zijn plaats beter te bezetten. Medio april maande de marktmeester hem zijn schuld te betalen en toen hij dat niet deed werd de marktvergunning per 30 april 1934 ingetrokken. Saly verliet de Albert Cuypmarkt met een schuld van acht gulden. Maar Saly was toen al uit Amsterdam vertrokken, twee weken na zijn broer Julius. Op 3 februari 1934 meldde hij zich af en gaf als nieuw adres op Pletterijkade 27, Den Haag.
Aangevuld en geredigeerd op 26 november 2018
