De omzwervingen van Walter Rosenbaum

Tot 3 maart 2011 was de naam van de zoon van Josef Rosenbaum en Rosalie Rosenbaum-ten Brink niet bekend en leefde hij op de website CommunityJoodsMonument voort onder de naam Zoon Rosenbaum.

For a long version in English, please click here.

Duidelijk was dat ‘Zoon Rosenbaum’ was opgegroeid in Dortmund-Lindenhorst waar zijn vader een winkel in Kolonialwaren dreef op slechts zeven minuten loopafstand van de slagerij van Walters tante Julia Löwenhardt-ten Brink en haar man Adolf. Het gezin Rosenbaum behoorde tot de gegoede middenstand: hun telefoonnummer was 633.

In het archief van het Rode Kruis te Den Haag vond ik die dag twee brieven uit juni en november 1948, geschreven door Walter Rosenbaum vanaf het adres 610 West, 164 Street, New York, waarin deze om inlichtingen vraagt omtrent het lot van zijn vader Josef.

Op de adreskaart Volkerakstraat 41” Amsterdam, waar Rosalie gedurende de laatste twee maanden voor haar vetrek naar

New York bij haar ex-man Josef woonde, komt Walter evenwel niet voor. Toch is in augustus 2011 in New York vastgesteld dat Walter daar op 31 oktober 1939 samen met zijn moeder van boord ging van de S.S. Statendam III.

Op 8 september 2011 meldde het Stadtarchiv Dortmund dat Walter Rosenbaum op 9 januari 1922 in Dortmund is geboren. Dezelfde Walter werd op 17 september 2011 aangetroffen op een lijst van in de vesting Hellevoetsluis geïnterneerde joodse mannen. Walter behoorde tot de groep van meer dan 200 mannen die op 3 januari 1939 met bussen vanuit de Rijkswerkinrichting Veenhuizen, gemeente Norg in Drente, waren aangevoerd. Voor de toen nog 17-jarige Walter stond als beroep ‘Koperslager’ vermeld. Zes weken later, op 28 februari 1939, werd hij overgebracht naar het Dommelhuis in Eindhoven.

Walter verbleef hier tot de zomer van 1939. De betrekkelijk aangename leefomstandigheden in het huis zijn beschreven door Fred Schwarz in zijn memoires Treinen op dood spoor.

Bronnen

• Nederlands Rode Kruis, archief Oorlogsnazorg, dossier 110487
• Stadtarchiv Dortmund
• Centraal Bureau voor Genealogie
• C.L. van den Heuvel, P.G. van den Heuvel-Vermaat, Joodse vluchtelingen en het kamp in Hellevoetsluis: een onderzoek naar gegevens over de Joodse vluchtelingen in de jaren 1938-1940. Hellevoetsluis 1995